Paradoks działania i poznania

Uwaga! – piszę poniżej o oczywistościach tak jakby były one czymś niezwykłym - nie oczekujcie fajerwerków:)

W życiu musimy podejmować decyzje. Stopień determinacji do działania jest wprost proporcjonalny do stopnia zaufania jakim obdarzamy wiedzę na bazie, której podejmujemy decyzje. Im bardziej jestem pewny, tym skuteczniej mogę zadziałać teraz i konsekwentniej podtrzymywać działanie w przyszłości. Niepewność skutkuje wahaniem się, paraliżem woli i zawieszeniem działania. Należy zauważyć, iż to czy ostatecznie zadziałam czy nie, zależy od mojej pewności, od mojego stosunku do posiadanej wiedzy, a nie od samej jakości tej wiedzy. Osoba A może mieć obiektywnie lepszą jakościowo wiedzę (bardziej prawdziwą) od osoby B, ale będzie jej dużo bardziej niepewna. Dlatego szansa, iż na bazie swojej lepszej wiedzy podejmnie działanie będzie mniejsza, niż w przypadku osoby B. Jeśli obie osoby by zadziałały, to jest większa szansa, iż osoba B poniesie fiasko (bo jest w posiadaniu gorszej jakościowo wiedzy), ale problem polega na tym, że jest mała szansa na to, że A zadziała w ogóle. Ostatecznie chodzi tutaj o moją pewność do tego co znajduję w sobie – im większa owa pewność, tym większa determinacja do działania. Aby działać skutecznie muszę się oprzeć na tym co znajduje wewnątrz siebie. Proces podjęcia decyzji (tutaj wyraźnie odróżniam go od dochodzenia do wiedzy, od zastanawiania się na decyzją) jest indywidualny i oparty na tym co wewnętrzne – immanentne. Aby skutecznie realizować podjęty zamiar nie mogę wątpić w wiedzę na bazie, której podjąłem decyzję – spadek stopnia mojej pewności będzie skutkował spadkiem determinacji do dalszej realizacji podjętego zamiaru. Pojawiające się wątpliwości, krytyka, podejrzliwość do prawdziwości moich uzasadnień, do słuszności moich intencji odwiedzić mnie będą od podjętego celu i rozproszą moje siły.

W życiu często się mylimy. Każdy z nas nie raz w swym życiu tego doświadczył. Pewni siebie utrzymywaliśmy dane twierdzenie, ufaliśmy w to, że jest ono prawdziwe. Nawet byliśmy w stanie podawać argumenty za jego słusznością, które odwoływały się do indywidualnych doświadczeń. Jednak w efekcie rozmowy, nowych doświadczeń czy lektury, nasza wewnętrzna pewność co do prawdziwości danego twierdzenia słabła, aż w końcu przyjęliśmy może nawet przekonanie przeciwne. Życie nas uczy, że nie jesteśmy wszystko wiedzący, popełniamy błedy, uczymy się na nich. W efekcie nasza wiedza na temat otaczającego świata staje się doskonalsza. W tym procesie pomaga nam otwarcie się na to co inne – poznanie innych (nie ciągle tych samych) osób, zwiedzenie innych (nie ciągle tych samych) miejsc, czytanie innych książek. Ale także odczytanie tych samych książek na nowo, albo „nowe” przebywanie z tymi samymi ludźmi (otwarcie się na możliwość znalezienia inności w tych, którzy są nam bliscy). Prócz otwarcia na to co poza nami, pomagają na tej drodze także refleksja, stawianie egzystencjalnie istotnych pytań (tj. dotyczących podstaw naszego życia), oraz krytyka w stosunku do własnej osoby i własnych przekonań. Czy nie mylę się twierdząc to i to? Czy przypadkiem nie jest tak, iż uważam tak, bo w ten sposób mnie wyuczono i przyjmuję to bezrefleksyjnie, albo też, bo dane twierdzenie po prostu służy mojej grupie społecznej, etnicznej czy religijnej? Nie obejdzie się na tej drodze bez zdziwienia, a także podejrzliwości – cóż tam kryje się za horyzontem? Widać więc, że dążeniu do lepszej wiedzy musi towarzyszyć pewien stopień zwątpienia, braku pewności co do tego co już obecnie się wie. Jeśli brakuje zwątpienia to znaczy, że nie traktuje się poważnie stawianych pytań, które powstają w efekcie zdziwienia – udaje się, że się je stawia, a tak naprawdę zna się już słuszną odpowiedź. W takim wypadku samo zdziwienie, i następujące po nim zastanawianie się nie są autentyczne.

Widzimy więc, że działanie i poznawanie różni sie stosunkiem do posiadanej wiedzy, a dokładniej pewnoscia jaka sie ja obdarza. Czy jest więc tak, że im bardziej czlowiek dziala tym mniej moze watpic w to co wie, a im bardziej dazy do nowego poznania tym bardziej musi watpic w to co wie?  Czy pójście w jedną stronę oznacza oddalenia się od drugiej? Paradoks polega na tym, ze z jednej strony aby dzialac potrzebujemy prawdziwej wiedzy - dzialanie w oparciu o urojenia nie majace odniesienia do rzeczywistosci sprowadzi nas na manowce. Ale jednoczesnie aby zdobyc wiedze musimy watpic w to co sie juz wiemy, to z kolei demotywuje do dzialania. Czy poznanie sluzy czy przeszkadza dzialaniu?